Helmond

Dit zijn de eerste algemene beschouwingen sinds de raadsverkiezingen en de kamerverkiezingen eerder dit jaar. Meest opmerkelijk aan beide verkiezingen - in Helmond maar ook landelijk - is de uitslag van de "leefbaarheidspartijen" en het Fortuyn-effect. Wat dat betreft was de uitslag van de kamerverkiezingen misschien nog wel opmerkelijker dan de uitslag van de raadsverkiezingen. Want bij de kamerverkiezingen scoorde Fortuyn in Helmond bovengemiddeld hoog. Ook lukte het Fortuyn om de opkomst bij de verkiezingen flink te verhogen.

Hoe men hier verder ook over denkt, er is een signaal afgegeven bij de verkiezingen. Het motto dat het college meegeeft aan de begroting en dat luidt "een beter evenwicht tussen stenen en mensen" lijkt gezien dat signaal aardig gekozen. Maar dekt de vlag de lading?

'De straat en de wijk moeten schoner worden en de stad veiliger', verklaarde wethouder Tielemans tegenover de pers bij de presentatie van de begroting. Dat zal niemand hem tegenspreken. Maar in Helmond-Noord in de omgeving van de Adonislaan hebben enkele bewoners meer dan een maand lang bij instanties moeten aankloppen - gemeente en waterschap - om gehoor te krijgen voor het probleem van de stankoverlast dat daar speelt. Er lijkt nu iets te gebeuren maar daarvoor moesten de bewoners door roeien en ruiten gaan. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?!

Als het gaat om veiligheid en toezicht speelt de stichting Stadswacht een belangrijke rol. Een onmisbare rol zelfs, vindt het college. Maar juist op deze (gesubsidieerde) banen wil het nieuwe kabinet zwaar bezuinigen. Natuurlijk is ook het college daar niet blij mee, maar heeft ze naast het volgen van de ontwikkelingen al een idee hoe daar straks mee om te gaan? Gaat de gemeente die bezuiniging op een of andere wijze repareren? Verder stelt het college in het vooruitzicht om de politie uit te breiden met vrijwilligers. Zijn er op dit punt al bepaalde stappen gezet?

Als Helmond de subsidie die het nieuwe kabinet bezuinigt op de doorstroombanen (stadswachten en conciërges) zou repareren, zou dat de gemeentekas 700.000 tot 900.000 euro kosten. Zo lezen wij in de nagestuurde toelichting over de landelijke maatregelen. Daarnaast betekent het huidige landelijk beleid dat er nog een hoop andere onzekerheden op ons afkomen. Het college trekt hieruit nog geen conclusies maar stelt voor om dat te doen bij de voorjaarsnota mei 2003. Vraag: wil dat zeggen dat wij met deze begrotingsbehandeling eigenlijk alleen maar "een slag in de lucht slaan" of anders gezegd "een sprong in het duister maken"?

De SP is overigens nooit groot voorstander geweest van gesubsidieerde banen. Maar wij vinden dat ze omgezet zouden moeten worden in reguliere banen in plaats van ze simpelweg af te schaffen zoals het kabinet nu doet.

Om belangrijke gemeenschapstaken uit te kunnen voeren haalt de overheid geld binnen door het heffen van belastingen. Lokaal zijn dat vooral de onroerend zaakbelasting, riool- en afvalstoffenheffing. De SP vindt dat deze belastingen eerlijk binnengehaald moeten worden. Dat wil zeggen: naar draagkracht, zodat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Daarom hebben we er vaak voor gepleit om rioolrecht en afvalstoffenheffing te koppelen aan de onroerende zaakbelasting zodat de waarde van de woning bepalend wordt voor het tarief van de gemeentelijke belastingen. Hoe staat het college tegenover deze gedachte? (Ja, het kabinet wil de OZB per 2005 afschaffen maar evengoed houden wij het voor mogelijk dat het zover niet komt.)

Een ernstig probleem is het huisartsentekort. De Provinciale Raad voor de Volksgezondheid voorspelt in 2020 een tekort van 250 artsen. Dat zou betekenen dat 600.000 mensen dan geen huisarts hebben. De LHV (huisartsenvereniging) vreest zelfs dat over vijf jaar één op de drie Nederlanders zonder arts zit. Veel huisartsen werken onder grote druk. Dat maakt het beroep minder aantrekkelijk plus dat de neiging ontstaat om een "rustige" praktijk op te zoeken. Dat houdt in: liever geen praktijk in wijken waar veel problemen spelen. Deze zaken spelen ook in onze stad. Begin dit jaar is hierover door huisarts van Gennip op niet mis te verstane wijze aan de alarmbel getrokken.

Voor een belangrijk deel moet de oorzaak van deze problemen gevonden worden in het landelijk beleid. De rol van de gemeente is doorgaans beperkt: behulpzaam zijn bij het vinden en of vestigen van praktijkruimte en dergelijke. Zie de plannen met de Leonarduskerk. Maar kennelijk gaat ook deze beperkte rol de gemeente niet goed af gezien de berichten hierover deze week. En het moet gezegd: de kwestie van de huisartsenpraktijk in de Willem Prinzenstraat is niet van vandaag of gisteren. Al bijna twee jaar geleden meldt het college dat ze "al enige tijd in overleg is met de huisartsen van de praktijk in de Willem Prinzenstraat over de aldaar aanwezige ruimteproblematiek". Dit in antwoord op schriftelijke vragen van eind 1999. In maart dit jaar - nog onder minister Borst dus - is de "Taskforce knelpunten huisartsenzorg" geïnstalleerd. De Taskforce heeft als taak om op lokaal niveau ondersteuning te bieden bij het oplossen van problemen. Is ooit de hulp van deze Taskforce ingeroepen? In de nota verantwoording binnenstad oost schrijft de gemeente dat ze graag meewerkt aan het plan om de huisartsenpraktijk in de Leonarduskerk te vestigen "mits financieel haalbaar". Gaat het hier om een financieel probleem?

Verder vraagt de SP zich af of de gemeente niet méér moet doen om de problemen van de huisartsenzorg aan de orde te stellen. Is het niet tijd dat de verantwoordelijk wethouder naar Den Haag gaat gewapend met een gedegen rapport waaruit de ernst van de situatie blijkt? Is het een idee om een gemeentelijk gezondheidscentrum op te richten waar artsen meteen een hoop bureaucratie uit handen wordt genomen zodat ze zich kunnen concentreren op hun kerntaak: dokter zijn? Hoe-het-ook-zij, ons dunkt dat het geen kwaad kan om ook ongebruikelijke wegen te bewandelen om deze kwestie aan te pakken. Hoe kijkt het college hier tegenaan?

Aansluitend op dit onderwerp het volgende. Gezien de wachtlijsten voor ouderen en dementerenden zijn wij blij dat de verpleegunits zijn / worden uitgebreid. Wel willen wij vragen hoe het ervoor staat met de plannen voor de Eeuwsels. Wij herinneren ons de aankondiging dat in 2004 een compleet nieuw zorgcentrum aan de Nachtegaallaan zal staan. Gaat dit lukken?

Er heerst alom bezorgdheid als het gaat om de economie. Het kabinet verwacht volgend jaar een stijging van de werkloosheid met bijna honderdduizend werklozen. Deze somberheid lijkt in tegenspraak met het aantal bijstandsgerechtigden waarmee in de begroting van volgend jaar rekening wordt gehouden. Namelijk 2.398 en dat is zelfs iets minder dan het aantal bijstandsgerechtigden dit jaar. Hoe moeten wij dit begrijpen? Je zou toch denken dat de voorspelde werkloosheidstoename zich vertaalt in een hoger aantal bijstandsgerechtigden. Graag een toelichting.

Het gemeentebestuur heeft een voorkeur zoniet voorliefde voor publiek-private samenwerking. Wethouder Tielemans en wethouder van Heugten hebben dat duidelijk uitgesproken. Sterker nog, de titel van het collegeprogramma "gedeelde verantwoordelijkheid" betekent eigenlijk publiek-private samenwerking. Veel mensen zal deze term niks zeggen. Zij zullen zich afvragen: is dat erg? Ja, vindt de SP, dat is erg. Immers van bestuurders die de publieke zaak een warm hart toedragen zou je verwachten dat ze juist erg kritisch zijn over publiek-private samenwerking.

Hier is een toelichting op zijn plaats. Publiek-private samenwerking betekent dat een commercieel bedrijf al in een heel vroeg stadium betrokken wordt bij het maken van plannen. Het onvermijdelijke gevolg daarvan is dat de gemeenteraad niet meer het publieke belang, het belang van de Helmondse gemeenschap, voorop kan stellen. Immers het moet voortdurend rekening houden met het belang van het betrokken bedrijf, het is daaraan dan ook juridisch gebonden. Kortom, publiek-private samenwerking en lokale democratie gaan niet goed samen. Daarnaast kost publiek-private samenwerking extra geld. Want een commercieel bedrijf stapt niet in een plan om er geld bij te leggen maar stapt in een plan om er geld aan te verdienen. Kortom, genoeg reden om kritisch te zijn op publiek-private samenwerking.

Dat neemt niet weg dat de gemeente in een dwangpositie kan zitten. Bijvoorbeeld omdat een bedrijf of particulier nu eenmaal grond of andere bezittingen in eigendom heeft. En daarmee een machtspositie heeft. Maar om je voorliefde uit te spreken voor publiek-private samenwerking - "wij willen dat graag" - is nog iets anders. Toch doet het gemeentebestuur dat. Ons dunkt dat wethouder van den Heuvel van GroenLinks/D66 zich hier erg ongemakkelijk bij moet voelen.

Publiek-private samenwerking (pps) speelt ook een rol als het gaat om de herstructurering van de binnenstad. Zo heeft corporatie Volksbelang een deal gesloten met de combinatie Hurks / Adriaans en de gemeente als het gaat om de Sassenbuurt. Kijk eens hoe voortvarend Volksbelang de zaken aanpakt, zo wordt deze deal voorgehouden aan anderen. Maar moet niet worden bedacht dat de herstructurering van de binnenstad handenvol geld kost en dat projectontwikkelaars - zoals gezegd - niet komen om er geld bij te leggen maar om er geld uit te halen? Is het niet zo dat het inschakelen van marktpartijen betekent dat geld wegvloeit uit het plan terwijl het beter zou zijn om het geld te behouden voor het plan? Graag een reactie van de wethouder.

De herstructurering van de binnenstad is een enorme operatie en een speerpunt voor het college. Het maakt dat vele gezinnen zullen moeten verhuizen en voor een deel (Wezelstraat / Bunzingstraat) al zijn verhuisd. Het lijkt ongelooflijk maar de discussie hierover speelt al een kleine tien jaar. Na deze tien jaar tot op de dag van vandaag lijkt er geen eensgezindheid te bestaan tussen de verantwoordelijk wethouder en woningstichting Woonpartners zonder wiens medewerking de herstructurering niet kan slagen. Wáár wringt hier de schoen? Wordt het niet tijd voor een soort 'parlementaire enquête'?

Eén probleem is de bijna-onmogelijkheid om bewoners uit de binnenstad die moeten verhuizen omdat hun woning wordt gesloopt, te herhuisvesten. Immers de gemeente geeft vrij baan aan projectontwikkelaars die dure koopwoningen bouwen, maar meer betaalbare huurwoningen komen amper aan bod. De nota Wonen is hier duidelijk over: Helmond heeft veel te weinig woningen gebouwd. Behalve als het gaat om peperdure koopwoningen. Daarvan zijn er twee maal méér gebouwd dan gepland. Vraag: wáár moeten de bewoners uit de binnenstad naar toe verhuizen als ze zo'n dure koopwoning niet kunnen betalen? Te meer omdat een groot deel van die dure koopwoningen worden gekocht door mensen van buiten Helmond en er dus géén betekenisvolle doorstroming op gang komt. De discussie hierover wordt gevoerd in het kader van de nota Wonen. Wij moeten vooralsnog constateren dat het nieuwe college op dit belangrijke punt geen serieuze sociale wending aan het beleid wil geven. Het oude beleid wordt voortgezet, kennelijk met steun van GroenLinks en D66.

In de vorige raadsperiode is het plan van het buro van Riek voor het centrum goedgekeurd met alleen de tegenstem van de SP. De totale uitvoering van dit plan neemt 12 tot 15 jaar in beslag. Een maatje te groot, zo oordeelden wij over het plan. Onderdeel ervan is het cultuurplein. Daarin zou worden ondergebracht de bibliotheek, het Kunstencentrum en een balie van het archief plus mogelijk VVV en ANWB en het bezoekerscentrum Kenniswijk. Nu vernemen wij dat wordt onderzocht of dit onderdeel van het centrumplan wel haalbaar is. Daaruit zou dus kunnen blijken dat het niét haalbaar is. Als dat de uitkomst wordt, deelt u dan onze conclusie dat de gemeenteraad aan luchtfietserij heeft gedaan? Stemt het feit op zich dat u onderzoek nodig vindt naar de haalbaarheid van onderdelen uit het centrumplan sowieso niet tot nadenken? Kunt u aangeven of wellicht méér onderdelen uit het centrumplan nader onderzoek behoeven? Wij denken aan sloop van woningen in de Waard, van de Bleek, de nieuw geplande doorgang tussen Veestraat en Havenplein, en het nieuwe Speelhuisplein en dergelijke, allemaal onderdeel van het centrumplan.

De afgelopen periode hebben we berichten in de media gezien dat in een aantal Brabantse gemeenten de luchtkwaliteit niet aan de normen voldoet. Binnen vier gemeenten werd zelfs de drempel overschreden waarbij het maken van een plan van aanpak is verplicht. Het betreft de gemeenten Eindhoven, Helmond, Vught en 's-Hertogenbosch., zo meldt het persbericht van de provincie. Tegelijkertijd heeft de Helmondse politiek in de afgelopen periode in het kader van de discussie over de hoofdwegenstructuur ervoor gekozen om het verkeer te concentreren op de Kasteel Traverse. Met een voorkeur voor ondertunneling van de Traverse maar als dat niet kan dan maar zonder ondertunneling. Je zou denken: meer verkeer op deze weg is nóg meer vervuiling. Maar volgens het rapport 'toetsing scenario's' heeft dit plan juist een positief effect op de luchtkwaliteit. Hoe moeten we dit begrijpen?

Is het college ermee bekend dat het restaurant in het station is gesloten? En dat er daardoor nu zelfs geen toiletvoorziening meer is voor de reizigers op het Centraal Station van Helmond? Wat vindt het college daarvan? De toekomst van Berkendonk - al of niet commerciële exploitatie - blijft een terugkerend punt. Samen met anderen zeggen wij: geen hekwerk om Berkendonk.

De discussie rond de kasteeltuinconcerten roept vragen op. Gezien de briefwisseling over en weer krijgen wij de indruk dat het niet klikt. Het gaat hier om een succesvol evenement waarvoor de gemeente een relatief geringe subsidie geeft. Vanwaar dan toch de commotie? Wij vinden dat je blij moet zijn met zo'n succesvol evenement voor zo weinig geld.

Wat het Speelhuis betreft wordt nogal veel geld gevraagd voor een reclame-campagne rond de heropening van het theater. De SP betwijfelt of dit geld, als je er al voor bent om het te gebruiken, wel goed wordt gebruikt. Enkele voorstellingen zijn immers al uitverkocht. De mensen weten dus het Speelhuis wel te vinden, zelfs met een bijzonder lage publiciteitscampagne en alleen maar gebruik makend van het programmaboekje.

Tot slot: komt er met het huidig beleid een beter evenwicht tussen stenen en mensen? Worden er serieus bakens verzet? De SP vindt van niet.

Ja, het beeld is dat de vlag er gunstiger bij hangt als het gaat om onderwijshuisvesting. Maar er zitten barsten in dat beeld. Zie de noodkreet van Jacco van Wijhe over de toekomst van de Nieuwveldschool. Gelukkig hebben we een deskundige onderwijs-wethouder, zelf afkomstig uit het onderwijs en voormalig actievoerder. Van hem vernemen we graag of het feit dat andere scholen nu niet aan de bel trekken, wat in het verleden wel het geval was, ook écht betekent dat we nu op de goede weg zijn.

Wat betreft belangrijke thema's als volkshuisvesting en centrumbeleid en alles wat daarmee samenhangt wordt het oude beleid voortgezet.

Al bij al is dat niet echt een verrassing. En dus is de kritische opstelling van de SP evenmin een verrassing.

2002-10-11