Helmond

Koerscorrectie Kunsten Cultuurplein

Aan de gemeenteraad,

Op 4 december 2001 heeft U in grote meerderheid de Integrale Structuurvisie Centrum Heimond vastgesteld ( raadsbijlage 267-2001) en in het kielzog daarvan de nota Kunst- en Cultuurplein Heimond ( raadsbijlage 286-2001). Met deze vaststelling heeft u ons tevens opdracht gegeven om de structuurvisie verder uit te werken, samen de marktpartijen. Specifieke onderdelen waaronder het concept van een kunst- en cultuurplein, inclusief de haalbaarheid, moesten onderzocht worden. Wij hebben deze opdrachten met enthousiasme ter hand genomen en in het afgelopen jaar met voortvarendheid uitgewerkt.

Zo is na een uitvoerige en zorgvuldige selectie in de zomer van 2002 een tweetal marktpartijen gekozen - ING Real Estate en Amstelland Ontwikkeling- die ons inziens het beste in staat zijn om samen met de gemeente de ambities voor het centrum vorm te geven en uit te voeren. Met beide partijen is vervolgens in de daarop volgende maanden hard gewerkt om de voorgenomen samenwerking vorm en inhoud te geven in een intentieovereenkomst die wij inmiddels formeel hebben bekrachtigd. Vooruitlopend daarop zijn de eerste voorbereidende werkzaamheden voor de verder uitwerking van de integrale structuurvisie naar een gedetailleerd Masterplan begonnen.

Tegelijkertijd is het concept van een Kunst- en Cultuurplein opgepakt en is naast een inhoudelijke uitwerking van het concept met de betrokken instellingen ook de haalbaarheid en betaalbaarheid op een grondige wijze onderzocht. Het doel was om de meerwaarde cq. synergie van een onderlinge samenwerking van instellingen en commerciële activiteiten aan te tonen. Daarnaast moest op korte termijn de huisvestingsproblematiek opgelost worden waarbij tegelijkertijd een locatie gezocht moest worden die de ruimtelijke structuur van het centrum zou versterken.

Het mag verder bekend zijn dat de financiële taakstelling niet de minste is. Berekend is dat met het kunst- en cultuurplein een investering van circa E 25 mio is gemoeid en dat daarmee nog een substantieel verschil met het op voorhand door uw Raad beschikbaar gestelde bedrag van ca. E 10 mio moet worden overbrugd.

Om een goed inzicht te krijgen in deze vraagstelling is in een hechte samenwerking met alle betrokkenen een aantal stappen gezet om de verschillende aspecten in beeld te brengen:
een concepttoetsing (zgn. expertmeeting) door deskundigen;
uitwerking en toetsing van het programma van eisen;
raadpleging van directeuren en besturen van instellingen;
markttoetsing van de commerciële haalbaarheid door de marktpartijen;
financieel onderzoek met behulp van gespecialiseerde adviesbureaus. Het betreft hier overigens niet alleen het investeringsvolume maar ook de exploitatiekant van de opgave;
nader subsidieonderzoek.

Het openliggende vraagstuk van de locatiekeuze (een drietal opties zijn in de desbetreffende nota Kunst- en cultuurplein genoemd) zou worden meegenomen in de stedenbouwkundige uitwerking van het Masterplan.

Na intensieve bestudering van de resultaten van (deel)onderzoeken, afweging van diverse belangen en uitvoerig overleg met betrokken partners is ons college echter tot de slotsom gekomen dat het oorspronkelijke concept van een allesomvattend Kunst- en cultuurplein een te complexe opgave is die weinig kans op succes biedt. Een koerscorrectie is ons inziens noodzakelijk. Wij zijn tot deze conclusie gekomen op grond van een aantal overwegingen:

Op de eerste plaats is er gaandeweg grote twijfel cq. onzekerheid ontstaan over de te bereiken meerwaarde van de samenwerking tussen de instellingen. Met andere woorden: de noodzakelijke synergie die het concept van het KCP moet opleveren op het gebied van programmatische samenwerking, afstemming van activiteiten e.d. is geen vanzelfsprekendheid. Recente voorbeelden in den lande hebben ons vertrouwen daarin niet versterkt. In lijn daarmee is het voor ons nog een grote vraag of de verschillende bezoekersmotieven bij de "consument" voldoende aanleiding geven om bij bezoek aan een nieuw cultuurplein van meerdere voorzieningen tegelijk gebruik te maken. Leidt realisering van dit concept tot betekenisvol meer levendigheid en verblijfstijd in het centrum? Deze vraag kan ons inziens op dit moment niet bevredigend beantwoord worden.

Op de tweede plaats is er ook grote onzekerheid ontstaan over de termijn waarbinnen deze totaalvoorziening kan worden gerealiseerd afgezet tegen de actuele huisvestingsnood van met name het KCH. De logistieke en programmatische complexiteit (programma van eisen) van het Kunst- en cultuurplein is groot en de ruimtelijke inpassing (locatiekeuze) is een lastig vraagstuk die ons inziens veel tijd vraagt om alle onzekerheden en realiseringsproblemen te tackelen.

Op de derde plaats zijn er nog steeds grote onzekerheden met betrekking tot de financiële haalbaarheid, ervan uitgaande dat deze straks bij de realisatie ook nog te beheersen zijn. Het gaat dan om zowel de investering van het project als de (langjarige) exploitatie. Voor wat betreft de investeringsruimte die deze geïntegreerde voorziening vraagt, is de afgelopen tijd veel creativiteit en energie gestoken om het aanzienlijke gat tussen het oorspronkelijke door uw raad gereserveerde bedrag en de uiteinden ke raming van circa E 25 mio te dichten. Echter, met betrekking tot noodzakelijke dekking van dit bedrag door middel van subsidies, inverdieneffecten op het programma van eisen etc. is de hardheid van toezeggingen en aannames onduidelijk en daarmee risicovol.

Ook op het vlak van de jaarlijkse exploitatielasten, vraagt realisering van een KCP aanzienlijke inspanningen en offers die ons op dit moment geen zekerheid geven. Daaraan verbonden speelt het vraagstuk 'nieuwe vestiging centrale voorziening versus het handhaven van bestaande wijkvoorzieningen'. Wij zijn van mening dat aan het realiseren van een nieuwe vestiging van de bibliotheek in het centrum niet van gemeentewege de voorwaarde kan worden verbonden van sluiting van wijkfilialen (en vervanging voor een bibliobus). Keuzes met betrekking tot spreiding of concentratie vallen immers primair onder de verantwoordelijkheid van het bibliotheekbestuur. Deze primaire verantwoordelijkheid dient door de gemeentelijke overheid te worden gerespecteerd. Concreet betekent dit, dat sluiting van filialen nu niet aan de orde is. Mochten ter zijner tijd door het bibliotheekbestuur voorstellen m.b.t. de wijkfilialen worden gedaan, dan laat dit uiteraard onze eigen afwegingsverantwoordelijkheid in tweede instantie onverlet.

Bovenstaande ontwikkelingen en onzekerheden hebben ons tot de conclusie gebracht dat vasthouden aan het concept van een Kunst- en Cultuurplein -hoe uitdagend ook- de noodzakelijke investeringen in de kunst-en cultuursector eerder belemmert dan haalbaar maakt (binnen een overzienbare termijn). Direct daaraan gekoppeld uiten wij onze zorg dat daarmee de noodzakelijke vaart in de centrumontwikkeling dreigt weg te vloeien. Uitwerkingen en programmatische keuzes worden uitgesteld. Dit willen wij voorkomen.

Om de vaart erin te houden, hebben wij besloten de integratie tussen Kunstencentrum Heimond en de Openbare bibliotheek niet langer na te streven en voor wat betreft het KCH nu eerst aan te sluiten op de kansrijke ontwikkeling die zich op dit moment rond de Steenweg voordoet. U bent inmiddels op de hoogte rond de positieve insteek van Bavaria en de gemeente betreffende de herontwikkeling van de oude zaal Traverse en de voormalige bioscoop Scala als onderdeel van de integrale herontwikkeling van dit deel van het Steenwegkwartier waarvan overigens ook de uitbreiding van hotel Westende deel uitmaakt. Wij zijn van mening dat deze ontwikkeling niet alleen herleving van een "historisch erfgoed" in Heimond kan opleveren, maar tevens de wens van de gemeente dichterbij brengt om een platte zaalaccommodatie te ontwikkelen o.a. voor de amateurkunsten. Tegelijkertijd geeft dit ons inziens uitstekende en reële mogelijkheden om een combinatie met het KCH in dit gebied te kunnen ontwikkelen. Hierdoor ontstaat niet alleen een praktische combinatie van zalenaccommodaties tbv de podiumkunsten, maar tevens is het een goede bouwsteen voor een integrale en op elkaar afgestemde herontwikkeling van het Steenwegkwartier. Programmatisch, ruimtelijk en financieel-exploitatief wordt ingeschat dat integratie van een nieuw KCH een aantrekkelijk beeld oplevert dat bovendien op duidelijk overzienbare termijn tot een positief resultaat kan leiden. Het spreekt vanzelf dat wij u in beeld zullen houden van de uitwerking van deze opgave.

Betekent dit nu dat ons college daarmee de ambities en prioriteitstelling voor het centrum heeft bijgesteld? Dat niet langer uitzicht wordt geboden op noodzakelijke impulsen in een gevarieerd pakket aan stedelijke voorzieningen? Wij willen tegen deze mogelijke indruk krachtig stelling nemen. Laten wij hierin vooral duidelijk zijn. Wij houden onverkort vast aan de door u vastgestelde uitgangspunten van de integrale structuurvisie voor het centrum en aan de onderliggende ambities en prioriteitstelling (speerpunten) die in de stadsvisie zijn neergelegd. De noodzaak om het centrum van Heimond uit te bouwen en te herstructureren tot een herkenbaar en aantrekkelijk centrummilieu voor een toekomstige stad van 100.000 inwoners is onverkort aanwezig en zal alle inzet en creativiteit vragen van gemeente en marktpartijen om dit tot stand te brengen in een periode van 1 0 tot 1 5 jaar. Dit betekent dat wij ook duidelijke keuzes willen maken met betrekking tot de noodzakelijke versterking van de stedelijke functies die in het centrum thuishoren. Naast versterking van de woon- en winkelfunctie in al zijn variatie betreft dit ook zeker het inzetten op functies die het verblijfsklimaat positief beïnvloeden en daarnaast ook inspelen op de groter wordende behoefte tot ontspanning en recreatie. Functies op stedelijk-regionaal niveau in de culturele sector en in combinatie met de toenemende vraag naar vrijetijdsvoorzieningen en het benutten van potenties op het vlak van toerisme en recreatie -waarbij het thema industrieel erfgoed voor Heimond ons inziens een echte uitdaging betekent- zullen zoveel mogelijk moeten worden benut en voor het centrum moeten worden ingezet.

Dit betekent dat wij ook vast willen houden aan de middeleninzet die thans voorzien is in het IVP en de (meerjaren)begroting voor de gewone dienst. Naast kwaliteitsimpuisen in de openbare ruimte, haast maken met de herinrichting van de Markt, doorzetten van gevelverbetering, het versterken van het centrummanagement betreft dit zeker ook het overeind houden van de doelstelling om op overzienbare termijn de centrale Openbare Bibliotheek van nieuwe huisvesting te voorzien. Loslaten van het oorspronkelijke concept van een kunst- en cultuurplein en uitgaan van vestiging van het KCH in het Steenwegkwartier impliceert niet dat een combinatie van een nieuwe Openbare Bibliotheek met andere publieksfuncties en ook aanpalende commerciële voorzieningen niet gewenst is, integendeel. Wij zijn van mening dat een dergelijke openbare publieksfunctie, met sterke banden met vergelijkbare functies, in het kerngebied van het centrum thuishoort. Deze insteek zal met betrokken instellingen en marktpartijen verder uitgewerkt worden.

Wij willen tot slot nog eens onderstrepen dat de hierboven beschreven koerscorrectie noodzakelijk is. De beweeglijkheid van het planproces en de haalbaarheid van de ambities worden hierdoor ons inziens alleen maar door vergroot. Deze insteek is zowel met de instellingen als de betrokken marktpartijen besproken en zij ondersteunen deze koerscorrectie. In de met de marktpartijen afgesloten intentieovereenkomst is met deze koerscorrectie rekening gehouden. Het vasthouden van de ambities en de prioriteitstelling voor het centrum van Heimond kent daarmee een sterke gemeenschappelijke basis.

Wij hopen u hiermee op dit moment meer duidelijkheid te hebben gegeven met betrekking tot de voortgang van de centrumontwikkeling en de plaats van het KCP daarin en stellen u voor in te stemmen met deze koerscorrectie.

Burgemeester en wethouders van Heimond, De burgemeester,
Drs. A.A.M. Jacobs.

De secretaris,
Mr. A.C.J.M. de Kroon.