Helmond

Wij vinden dat iedereen die kan werken zijn/haar eigen brood moet verdienen. Feit is echter dat Helmond een hoge werkloosheid heeft van ruim 10 procent (cijfers september 2009). Te vrezen valt dat de werkloosheid in 2010 nog verder zal oplopen. De gemeente kan werkloosheid niet voorkomen. Zoveel invloed heeft de gemeente niet op de economie. De gemeente heeft wel een rol bij opvang, bemiddeling, scholing en de sociale zekerheid. Daarover gaan de volgende punten.

Duurzame arbeid
Helmond telt ongeveer 2100 huishoudens (cijfers september 2009) met een bijstandsuitkering. De wetgeving waar deze groep mee te maken heeft, is de laatste jaren drastisch veranderd. De nieuwste maatregel is de Wet Investeren in Jongeren (WIJ). Deze wet is ingegaan per 1 oktober 2009 en geldt voor jongeren tot 27 jaar. Daarmee is voor deze jongeren feitelijk het recht op bijstand afgeschaft. De nieuwe wet schrijft voor dat jongeren een werkleeraanbod krijgen als ze werkloos zijn. Weigeren ze dat dan verspelen ze het recht op uitkering.

Sinds de invoering van de Wet Werk en Bijstand is de gemeente volledig financieel verantwoordelijk voor de bijstand. De gemeente krijgt van het Rijk een vast budget om de uitkeringen te betalen. In Helmond, met een traditioneel bovengemiddelde werkloosheid, is dat budget niet toereikend om alle bijstandsuitkeringen te betalen. De gemeente moet er eigen geld bijleggen en staat daarom onder forse financiële druk om zoveel mogelijk mensen uit de uitkering te houden.

Maar het moet gaan om méér dan alleen mensen uit de uitkering te houden. Als gezegd: ook de SP vindt dat iedereen die kan werken, zou moeten werken. Maar wij stellen ons daar iets anders bij voor dan van het ene naar het andere slecht betaalde uitzendbaantje te moeten hollen. Inzet dient te zijn dat fatsoenlijk maatwerk wordt geleverd om werklozen aan de slag te krijgen en dat perspectief wordt geboden op duurzame arbeid en een fatsoenlijke baan.

Werken voor je uitkering?
Onder het motto “geen uitkering zonder tegenprestatie” raakt werken voor je uitkering steeds meer in de mode. In het algemeen wijzen wij deze aanpak af. Het leidt tot verdringing van gewone werknemers. Daarnaast is het een ondermijning van het arbeidsrecht. We hebben in ons land voor de werkende mensen een stelsel opgebouwd met een wettelijk minimumloon, CAO-lonen en andere arbeidsvoorwaarden. Dat moet zo blijven. Hiervan afwijken kan wat ons betreft alleen in bijzondere situaties. Alleen werkloos zijn is onvoldoende. Er moet meer aan de hand zijn (psycho-sociale problematiek). In die gevallen kunnen we ons voorstellen dat in overleg met betrokkene wordt gekozen voor werken voor je uitkering zij het tijdelijk, hooguit voor een half jaar. Feitelijk is dit geen reguliere arbeidsbemiddeling; het is maatschappelijk werk.

Work First
Veel gemeenten hanteren de work first-aanpak. Wie een uitkering aanvraagt wordt vrijwel meteen aan het werk gezet. Bijvoorbeeld sleutelhangers maken of kleerhangers sorteren. In Helmond hebben we het project Direct Werk.

Veel gemeenten vinden de work first-aanpak succesvol. Onder meer omdat het afschrikt waardoor het aantal aanvragen om bijstand daalt. Dat betekent minder uitgaven voor de gemeente. Maar hier zit een keerzijde aan. De Helmondse rekenkamercommissie heeft het project Direct Werk laten onderzoeken en stelt de vraag wáár de afhakers blijven. “Komen ze goed terecht, of zijn er ook mensen die op straat terecht komen of het illegale circuit induiken?”

Ook is onderzocht of het project de deelnemers echt aan het werk helpt. Veel deelnemers zeggen dat ze het aan zichzelf te danken hebben dat ze werk gevonden hebben. Ook zonder het project zouden ze aan de slag gekomen zijn.

De Rekenkamercommissie is erg kritisch op het project. Terecht. Ook hier geldt dat maatwerk nodig is en dat serieus perspectief geboden dient te worden op duurzame arbeid. Deelnemers aan de work first-aanpak dienen tenminste het minimumloon te krijgen.

Atlant Groep / sociale werkplaats
De Atlant Groep is de grootste werkgever in onze regio en beheert de sociale werkplaats (Wet Sociale Werkvoorziening – WSW). De Atlant Groep loopt voorop in het plaatsen van medewerkers buiten de eigen organisatie, bij andere bedrijven: detachering en begeleid werken. Wij zijn daar voorstander van met als voorwaarde dat er goede begeleiding is. Plannen om arbeidsgehandicapten met een uitkering (Wwb, Wajong, Wia, Wsw) te verplichten om te werken voor minder dan het minimumloon wijzen wij af. Het sociale karakter van de WSW moet behouden blijven.

Armoedebestrijding
Helmond telt ruim 4000 werklozen, ruim 5000 WAO’ers en ongeveer 10.000 65-plussers. Een groot aantal huishoudens uit deze groepen moet rond zien te komen van een minimuminkomen of iets meer.

Het is helaas niet zo dat werk altijd een ontsnapping uit de armoede betekent. Volgens onderzoek is in ons land het aantal “werkende armen” de afgelopen twintig jaar flink gestegen. Het gaat om mensen met een inkomen dat weliswaar iets boven het minimum uitkomt, maar die tegelijkertijd weer allerlei regelingen mislopen. Denk aan alleenstaanden die in deeltijd werken en aan werknemers die noodgedwongen heen en weer hoppen tussen (uitzend-)baantjes en de bijstand. Ook voor deze groepen is armoedebeleid (kwijtschelding lokale heffingen, bijzondere bijstand) van toepassing.

Natuurlijk zijn mensen voor het grootste gedeelte zelf verantwoordelijk voor hun leven, maar we zijn ook een sámenleving: het is de plicht van de overheid om een fatsoenlijk bestaan veilig te stellen voor iedereen.

Het armoedeprobleem zou structureel aangepakt moeten worden. Bijvoorbeeld door het minimumloon te verhogen. Maar de gemeente kan dat niet regelen, dat zou de landelijke overheid moeten doen. Zolang de landelijke overheid gaten laat vallen, vinden wij dat de gemeente alles uit de kast moet halen om het armoedeprobleem aan te pakken. Daarom kiezen wij voor een maximaal sociaal beleid.

Om in aanmerking te komen voor diverse regelingen (ouderenvervoer, bijzondere bijstand voor chronisch zieken en andere regelingen) wordt een inkomensgrens gehanteerd van 110 % van de bijstandsnorm. Wie iets daarboven zit, heeft pech gehad, terwijl die evengoed krap zit. Wij bepleiten daarom een hogere inkomensgrens van 120 % van het bijstandsminimum. Dat betekent dat méér mensen voor de regeling in aanmerking komen.

Helmond heeft geen voedselbank meer. In de plaats daarvan is er nu een Super Sociaal. Huishoudens op of onder de armoedegrens kunnen er gratis dan wel voor een gering bedrag terecht voor levensmiddelen. De stichting Leergeld zet zich in voor kinderen uit arme gezinnen. Dat deze organisaties nodig zijn in het rijke Nederland, toont dat er nog veel te winnen valt als het gaat om goed sociaal beleid.

Gehandicaptenvoorzieningen en thuiszorg
Gehandicaptenvoorzieningen en de thuiszorg vallen onder de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Flink wat Helmonders hebben er mee te maken. Bij de Zorgpoort staan zo’n 5000 cliënten ingeschreven. Ongeveer 2100 van hen krijgen thuiszorg.

Het grote belang van thuiszorg spreekt voor zich. Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat goede zorg wordt geboden als dat nodig is. Professionele en vrijwillige thuiszorg betekent een ontlasting van familie en andere betrokkenen bij de verzorging van hun naasten. Dit maakt het mogelijk dat mensen langer thuis in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen.

In de afgelopen periode stond niet goede thuiszorg voorop, maar het beheersen van de kosten. Het gemeentebestuur wilde per se geen extra geld uittrekken voor de thuiszorg. Het moest zo goedkoop mogelijk. Dit heeft tot grote problemen geleid. In 2007 mislukte de aanbesteding. Meer dan honderd banen in de thuiszorg sneuvelden, de kwaliteit van de zorg ging achteruit en in de zomer van 2008 kregen veel cliënten geen hulp. Ruim 200 mensen met een indicatie voor noodzakelijke zorg belandden op de wachtlijst.

Tegen deze aanpak om maar zo goedkoop mogelijk uit te zijn, hebben wij van het begin af aan fel stelling genomen. Door er in de gemeenteraad tegen te ageren, door extra vergaderingen bijeen te roepen en de wethouder op het matje te roepen, door actie te voeren en door een zwartboek aan te bieden. Helaas bleef het overgrote deel van de gemeenteraad het beleid van de verantwoordelijk wethouder steunen.

Er is nu een nieuwe aanpak van de thuiszorg (ingang: 1 januari 2010). Ook de naam is veranderd. Thuiszorg heet voortaan persoonlijke ondersteuning. Wij zien niets in de nieuwe aanpak. Wederom draait het allemaal om geld. Maar opnieuw kreeg de wethouder steun van een raadsmeerderheid.

Per 1 januari 2010 geldt een belangrijke verandering in de thuiszorg. Instellingen mogen niet meer werken met (goedkope) alfahulpen. Thuiszorgmedewerkers moeten verplicht in loondienst. Dat is een goede zaak, het is een terechte verbetering van de rechtspositie van het personeel. De gemeente kan er nu niet meer onderuit om een fatsoenlijk uurtarief te vergoeden. Toch heeft de wethouder weer iets bedacht om goedkoop uit te zijn. Hij wil de professionele thuiszorgmedewerkers zoveel mogelijk vervangen door vrijwilligers, zodat er minder uren betaalt hoeven te worden. De ervaring leert dat er in Helmond op jaarbasis 300.000 zorguren zijn. De wethouder wil dat terugbrengen naar 180.000 uren. De resterende uren moeten maar opgevangen worden door vrijwilligers en mantelzorgers. Daarnaast wil de wethouder bepaalde diensten collectief maken. Bijvoorbeeld wassen en strijken gebeurt niet langer meer door de hulp, maar worden uitbesteed. Dat allemaal om betaalde uren uit te sparen.

Het is de wereld op zijn kop. De thuiszorg zou de mantelzorgers en vrijwilligers moeten ontlasten. Mantelzorgers lopen al op hun tenen. Nu wil de wethouder de thuiszorg ontlasten met de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers. Wij hebben geen vertrouwen dat het systeem gaat werken. Er preekt ook geen enkele affiniteit uit met de zorg. Wat ons betreft gaat de nieuwe aanpak van tafel. Goede zorg kan niet op een koopje!

Voor individuele wmo-voorzieningen zijn eigen bijdragen ingevoerd. Wij zijn het daar niet mee eens. Iedereen heeft het liefst een goede gezondheid, niemand doet zomaar een beroep op deze regelingen. Het gaat om (medisch) noodzakelijke voorzieningen.